Dr. Vehbetu Zuhejli
Ndonjëherë thuhet: S’ka nevojë të jepet definicioni i Kur’anit, sepse çdo njeri e di saktësisht çka është Kur’ani, i përbërë prej ajeteve dhe sureve që janë të njohura. Por, definicioni është për ta treguar tërësinë e çështjes dhe vërtetësinë e saj, si f.v. kur ti e definon njeriun se është trup i lëvizshëm, i ndjeshëm me dëshirë dhe folës.
Përgjigjja për këtë është se: Definicioni i Kur’anit shikohet nga kuptimi i përgjithshëm, sepse Usulijinët e definojnë Kur’anin për të sqaruar çka lejohet dhe çka nuk lejohet në namaz, çka është argument në nxjerrjen e ligjeve të sheriatit e çka jo, në çka mund të kalojë në pabesim një mohues, e në çka jo. Qëllimi është definicioni i Kur’anit, i cili është argument në fikh.2
Shkurt: definicioni i Kur’anit është nga aspekti i argumentit si ligj i sheriatit. Ai ose definohet si kuptim i tërësishëm që të përfshijë Kur’anin, që të përfshijë të gjitha specifikat, që janë posaçërisht për të. Ai është zbritje te i dërguari i Allahut, i shkruar në mus’haf, i transmetuar tek ne në mënyrë të përpiktë dhe në mënyrë absolute.
Definicioni: “Kur’ani është fjalë e Allahut, i zbritur te Pejgamberi s.a.v.s. në gjuhën arabe, i cili sfidon edhe me surën më të shkurtër, i shkruar në mus’haf, i transmetuar përpikërisht, i konsideruar ibadet leximi i tij, duke filluar me suretul Fatiha dhe i përfunduar me suretu Nas.3
Disa e kanë definuar se Kur’ani është fjalë arabe e zbritur për të menduar dhe analizuar, i cili është i përpiktë. Pjesa e këtij definicioni “për të menduar dhe analizuar” është vetëm sqarim i definicionit, e assesi nuk është thënë që patjetër të ekzistojë në definicion.
Specifikat e Kur’anit: Nga definicioni kuptohet se specifikat e Kur’anit dhe veçoritë e tij bëjnë dokumentojnë se çdo gjë çka është fjalë e Allahut nuk është në Kur’an, po ashtu çka nuk është fjalë arabe prej librave qiellor nuk është Kur’an dhe ajo çka nuk ka zbritur në gjuhën arabe prej librave tjera të zbritura nuk është Kuran. Po ashtu, nuk është Kur’an ajo çka nuk është mutevatir, as shadh, e as hadithet Kudësij nuk janë Kur’an, dhe çka nuk ka zbritur të jetë mrekulli, si të gjitha librat qiellore dhe suneti në përgjithësi, nuk janë Kuran.
E para: “Është fjalë e Allahut të Lartmadhëruar.”, argument për këtë është mrekullia e tij; mrekullia e tij është niveli i tij oratorik dhe stilistik që ia tejkalon aftësive njerëzore. Për këtë arsye, kur i ka sfiduar arabët, ata janë ndier të paaftë përballë (belagës) stilistikës dhe oratorisë së Kur’anit. Së shpejti, kur do të flasë për mrekullitë e Kur’anit, do të flasë për këtë. Pasi që Kur’ani është prej Allahut, konsiderohet argument i domosdoshëm dhe çdo ligj që buron prej tij është obligativ të veprohet. Çdo njeri duhet të pasojë ligjet e tij. Kur’ani dallohet prej haditheve të Pejgamberi s.a.v.s., pa marrë parasysh se a janë ato hadithe kudësij apo hadithe pejgamberike, sepse “kuptimi” i haditheve është prej Allahut, ndërsa fjalët-prej Pejgamberit s.a.v.s. Mirëpo, Pejgamberi s.a.v.s. ndonjëherë është urdhëruar që hadithin ta thotë drejtpërsëdrejti (Ligjërata e drejtë) prej Allahut, që quhet hadith kudësij, e ndonjëherë nuk është i urdhëruar ta thotë hadithin në ligjëratën e drejtë, apo se është drejtpërsëdrejti prej Allahut të Lartmadhëruar, e që quhet hadith i Pejgamberit s.a.v.s..
E dyta: “I tërë Kur’ani është në gjuhën arabe.” dhe nuk ka asnjë fjalë të gjuhës joarabe.4 Imam Shafiju, sa i përket atyre që thonë se në Kuran ka edhe fjalë joarabe, në fq. 41 të “Risales”, në mes tjerash, thotë: Është thënie shkencore se: Të heshturit prej asaj çka është thënë ka përparësi heshtja dhe më e mirë se sa të thuhet vetëm ajo pjesë që është thënë. Nëse do Allahu.
Disa kanë thënë: në Kur’an, përpos fjalëve të gjuhës arabe, ka edhe fjalë joarabe. Ndërsa, Kur’ani e thotë se në librin e Allahut nuk ka asgjë tjetër pos gjuhës arabe. Pastaj, iu kundërvihet me argumente atyre se: Mosdija e disa arabëve për disa fjalë të Kur’anit, se në bazë të tyre ka fjalë të huaja, nuk do të thotë se Kur’ani ka fjalë të huaja, sepse është e mundur që disa gjuhë të huaja kanë huazuar disa fjalë arabe dhe ato fjalë janë përhapur në ato gjuhë dhe janë bërë fjalë të atyre gjuhëve, e pastaj, disa fjalë të Kur’anit (ato fjalë), që janë të pakta, janë në përputhshmëri me fjalët e Kur’anit. Por, është e mundur që disa fjalë të huaja kanë hyrë në përdorim të gjuhës arabe, e ato fjalë janë bërë arabe më, kështu që ato formën e kanë arabe, ndërsa mënyrën të huaj, edhe pse esenca është fjalë e huaj. Pastaj, Shafiju i ka paraqitur disa ajete Kur’anore, si p.sh: Fjala e Zotit të Lartmadhëruar: “Dhe nuk ka dyshim se ai (Kur’ani) është zbritje prej Zotit të botëve”, “E ka zbritur atë shpirti (Xhibrili) besnik, në zemrën tënde që të jetë tërheqvërejtës në gjuhën arabe të pastër (të kulluar)”.
Dhe thënia e Zotit të Lartmadhëruar: “Kur’ani në gjuhën arabe, ku në të nuk ka kurrëfarë shtrembërimi, me qëllim që të bëhen të devotshëm”.
Thënia e Zotit të Lartmadhëruar: “Ne veç e dimë me siguri për atë çka thonë”.
“Thonë:Vërtet, atë (Muhamedin) e mëson një njeri. Gjuhën (e Kur’anit), të cilën e kundërshtojnë, a mos është e huaj. Kurse ky (Kur’an) është në gjuhën arabe të pastër”
Zoti i Lartmadhëruar ka thënë: “Po ta kishim bërë atë (Kur’anin) Kur’anin në gjuhë të huaj, do të thoshin: Po pse ajetet janë të pasqaruara. Pse a mos është e huaj, kur dihet se është në gjuhën arabe”.
Pastaj, dihet se libri i çdo pejgamberi është në gjuhën e popullit të tij. Shafiju thotë: Çdo musliman duhet ta mësojë gjuhën arabe sa të ketë mundësi, sa që ta thotë shahadetin në gjuhën arabe “Eshhedu en LaiLahe il-allah ve eshhedu ene Muhameden abduhu ve resuluhu”, që të lexojë librin e Allahut, të bëjë duatë farze, të thotë Tekbirin, Tesbihun, Etehijatin etj etj. Të mësuarit e gjuhës arabe ka domethënie shoqërore dhe politike, sepse bashkon ndjenjat e umetit islam, forcon lidhjet mes tyre, e ruan islamin dhe vlerat e tij, e dallon personalitetin islam ndaj të tjerëve dhe e forcon islamin në përgjithësi.
Përpos kësaj, ndryshimi i një sure apo ajeti me një fjalë sinonime të Kur’anit, nuk konsiderohet Kur’an, sado që komentuesi apo interpretuesi është i përpiktë në sqarimin e asaj fjale, sepse Kur’ani në gjuhën arabe është posaçërisht Kur’an, në të cilën gjuhë e ka zbritur Allahu i Lartmadhëruar.
Përkthimi i Kur’anit, sado që ai përkthim të jetë i saktë, nuk llogaritet Kur’an. Nuk lejohet të bazohet që prej atij përkthimi të nxirren ligje të sheriatit, sepse të kuptuarit e qëllimit të ajeteve mund të jetë i gabuar, e përkthimi në gjuhë tjetër, po ashtu, mund të jetë i gabuar. Për këtë arsye, nuk duhet bazuar në përkthim, përderisa janë të mundur dy variante.
Namazi me përkthim nuk pranohet, sepse Kur’ani është emër i konstruktit dhe i kuptimit. Konstrukti është fjalë, e cila nënkupton Kur’anin në mus’haf. Kuptimi është fjalë, e cila tregon domethënien e vërtetë vetë fjala. Nuk mund të kuptohen ligjet e ligjvënësit në Kur’an pa e ditur kuptimin e konstruktit.
Ndërsa, sa i përket asaj se Ebu Hanifja r.a. e ka lejuar leximin e Kur’anit në namaz në gjuhën persiane,5 nuk kuptohet prej këtij mendimi se lejohet leximi vetëm me kuptim, sepse për këtë janë pajtuar shumica absolute e dijetarëve.
Por, Ebu Hanife e ka lejuar vetëm si formë lehtësimi. Kështu e ka sqaruar Bezdeviju, autor i librit “Keshful Esrarë”, sepse ndërtimi i konstruktit është për të zgjeruar, e kjo në këtë rast nuk është për qëllim, posaçërisht në namaz, ku është në pyetje lutja. Sa i përket leximit në namaz, kjo është bërë vetëm për lehtësim. Këtë e thotë Zoti i Lartmadhëruar “Dhe lexoni atë çka është më e lehta në Kur’an”.
Përpos kësaj, autori i librit “Sharihul Menar” dhe autori Sadru Sheria në librin e tij “Tevdijh” dhe autori Kemal bin Hemami, kanë thënë: E vërteta është se ka diferencë nga ky mendim. Këtë e tregon edhe Nuh bin Ebi Mejrem, sepse me këtë kuptohet njëra prej dy kuptimeve:
– Ose zhvleftësimi i definicionit të Kur’anit, sepse Kur’ani në gjuhën persiane nuk është i shkruar në mus-haf,
– Ose lejimin e namazit pa lexim të Kur’anit, sepse Kur’ani është emër konstruktiv i kuptimit.7
E treta: Kur’ani është bartur në mënyrë të përpiktë nga të gjithë, pra në formë të bartjes, çka tregon saktësinë dhe vërtetësinë e transmetimit në formë të prerë.8 Kjo është çështje absolute e Kur’anit edhe në formën e të shkruarit, edhe në formën e të lexuarit, gjatë gjithë kohërave, prej fillimit të zbritjes së shpalljes nga shpirti (Xhibrili) besnik tek Pejgamberi s.a.v.s. e deri në ditët e sotme. Shkruesit e shpalljes shkruanin Kur’anin, kur i zbriste Pejgamberit s.a.v.s., pastaj, ajo çka zbriste, sehabet e mësonin përmendësh, me dëshirë që të përfitonin prej tij, që t’u përmbaheshin urdhrave dhe ligjeve të tij. Këto dy forma (të shkruarit dhe të mësuarit përmendësh) kanë vazhduar gjatë gjithë kohërave dhe gjeneratave, e deri tani, ku të parët ia përcjellin brezave pas tyre në mënyrë të sigurt dhe besnikërisht, sa që është e pamundur që të gjitha gjeneratat e të gjitha vendeve të bashkohen për rrenë, shtim apo mangësi. Historia është dëshmitari më i mirë. Për këtë Zoti i Lartmadhëruar në Kur’an thotë: “Vërtet, Ne e kemi zbritur Kur’anin dhe Ne e ruajmë atë”.
Të përcjellurit e Kur’anin me përpikmëri nga të gjithë (tevatur) është veçori e këtij libri fisnik, nga të gjithë librat tjerë qiellor, pa pasur kurrfarë ndryshimi dhe kurrfarë shtrembërimi. E jo, siç na e kanë vërtetuar historianët për Tevratin dhe Inxhilin, se përmbledhja e këtyre librave është bërë pas një kohe shumë të gjatë prej vdekjes së Musa a.s. dhe Isa a.s., sa që ajo kohë sillet rreth një apo dy shekujve.
Duke pasur parasysh se Kur’ani është fuqizuar në mënyrë të prerë, të përpiktë dhe të saktë, atëherë edhe tekstet (ligjet) e tij janë të përpikta dhe të sakta, pa pasur kundërshtim prej asnjë dijetari.
Nga kjo specifikë rezulton se ajo çka nuk është mutevatir ( i përcjellur përpikërisht nga të gjithë), si f.v. Kiraat Shadhe (leximet e vetmuara) dhe hadithi Kudësij, nuk konsiderohet Kur’an.9 Nga pjesa e definicionit “mutevatir” Hanefijtë e kanë hequr edhe leximin e vetmuar, siç është leximi i Ubej bin Keabit “Ideti i tyre edhe disa ditë tjera të njëpasnjëshme”. Po ashtu, e kanë hequr edhe pjesën me të cilën është veçuar Ibni Mesudi në mus-hafin e tij, meshurë siç është te leximi i ajetit të dënimit për vjedhje “Dhe prejuani duart e djathta të tyre”.
Përktheu: Dr. Musli Vërbani
(Islampress.ch)
